علی مهتدی
بیست و نه سال پیش در همین روزها (بهمن 59)، دادگاه تجديدنظر ايتاليا تحقیقاتی را منتشر کرد که بر اساس آن امام موسي صدر رهبر ایرانی شیعیان لبنان، هرگز به ايتاليا وارد نشده و تحقيقات دستگاه امنيتي ليبي متقلبانه بوده و در نتیجه وی در لیبی ناپدید شده است.جمهوری اسلامی در تمام سه دهه گذشته مدعی بوده و هست که پرونده این چهره برجسته روشنفکری دینی را پیگیری و برای روشن شدن سرنوشت وی تلاش می کند. اما با گذشت سی و یک سال از ناپدید شدن وی، نکات جدیدی در این پرونده به دست آمده که بیانگر کارشکنی‌های حکومت ایران است.
مسئولان جمهوری اسلامی علیرغم موضعگیری مثبت آیت‌الله خمینی در قبال امام صدر، پیگیری پرونده را به صلاح ایران نمی‌دانسته و بر این گمان بودند که امام صدر با توجه محبوبیت و تاثیر و نفوذی که دارد، می‌تواند بر حاکمیت ایران تاثیر بگذارد. این سیاست تا حدود زیادی از تاثیر مستقیم جنبش فتح و یاسر عرفات بر حاکمان جمهوری اسلامی نیز نشأت می‌گرفت. در آن زمان لابی طرفدار فتح در ایران با تمام آنچه به امام موسی صدر مربوط بود مخالفت کرده و چهره‌های نزدیک به وی از جمله مصطفی چمران را نیز تقبیح می‌کرد.ایران که حزب‌الله را در لبنان ایجاد کرده بود، سعی داشت این حزب را در مقابل جنبش امل که توسط امام صدر تاسیس شده بود، تقویت کند و در این راستا پیگیری پرونده موسی صدر از دستورکار خارج شد. در عین حال با توجه به ایرانی‌الاصل بودن امام صدر، دولت جمهوری اسلامی پیگیری‌های نمادینی در این زمینه صورت می‌داد؛ بدون آنکه دستیابی به نتیجه در دستورکار این پیگیری‌ها قرار داشته باشد.
ایران با سیاست نزدیکی به مخالفان آمریکا، منافع خود را در نزدیکی به لیبی به رهبری معمر قذافی دیده و حتی در سفری که آقای خامنه‌ای رییس‌جمهور وقت ایران به لیبی داشت، موضوع پرونده موسی صدر به شکلی بسیار سطحی مطرح شد. آقای خامنه‌ای به طرح سوالی خجولانه در این زمینه اکتفا کرده و به خاطر واکنش تند معمر قذافی، موضوع را مسکوت گذاشت. پس از آن نیز دولت‌های مختلف ایران نشان می‌دادند که مشغول پیگیری موضوع هستند؛ ولی عملا این آقای خامنه‌ای بود که سیاست کلی نظام را در این زمینه تعیین می‌کرد.
جمهوری اسلامی در دوره‌های مختلف به اشکال متفاوتی با پرونده امام صدر برخورد کرده است؛ هر چند در هیچیک از این پیگیری‌ها جدی نبود. با توجه به نسبت فامیلی سید محمد خاتمی با خانواده صدر، بیشترین پیگیری در زمان ریاست جمهوری وی صورت گرفت که در آن دوره روابط ایران و لیبی تقریبا قطع شد. پس از خاتمی، در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد رویه ایران به شکل کلی تغییر کرد. احمدی‌نژاد که به دنبال کسب بیشترین حمایت خارجی برای خود و دولتش بود؛ کمیته‌ای را برای پیگیری پرونده امام صدر تشکیل داده و ریاست آن را به عهده سید احمد موسوی گذاشت.
سیاست کلی ایران در این دوره نزدیکی به دشمنان آمریکا مثل لیبی و ونزوئلا را اصل قرار داده و در این بین پرونده امام موسی صدر پس از سفر احمدی‌نژاد به لیبی به نظر مختومه رسید. رییس‌جمهور ایران در این سفر معمر قذافی متهم شماره یک ناپدید شدن امام موسی صدر را در آغوش کشیده و وی را برادر خطاب کرد و بدین ترتیب مشخص شد که تعیین کمیته پیگیری به ریاست موسوی نیز قرار نیست به نتیجه‌ای برسد.
ایران در دوره احمدی‌نژاد، پرونده امام صدر را عملا فدای منافع خود کرد. بر اساس اطلاعات موثق، سید احمد موسوی در سفر به لیبی به توافقی ضمنی با قذافی دست یافت، بدین شکل که ایران از پیگیری پرونده امام صدر خودداری کند و در مقابل دولت لیبی از ایران و پرونده هسته‌ای آن در مجامع بین‌المللی حمایت کرده و به حزب‌الله لبنان نیز کمک کند. موسوی پس از آن به بیروت آمده و موضع نهایی ایران در این پرونده را به حزب‌الله و نبیه بری به عنوان رهبر جنبش امل و رییس پارلمان لبنان اطلاع داده است.
حزب‌الله و پرونده امام صدر
پس از تاسیس حزب‌الله به خاطر رقابتی که میان این حزب و جنبش امل وجود داشت که در نهایت منجر به جنگی مسلحانه با هزاران قربانی شد، این حزب هیچ فعالیتی در پرونده امام صدر نداشت. عقب‌نشینی اسراییل از جنوب لبنان در سال 2000 باعث شد تا حزب‌الله قدرت زیادی در لبنان بگیرد و ظرف چند سال عملا تبدیل به رهبر شیعیان لبنان شود. در اینجا بود که حزب‌الله موضعگیری‌های متفاوتی در پرونده امام صدر کرده و رهبر این حزب تاکید کرد که دولت لبنان باید این موضوع را به شکل جدی و تا نتیجه‌گیری نهایی پیگیری کند. این موضعگیری‌ها با توجه به قدرت حزب‌الله در پیشبرد خواسته‌هایش در لبنان، بیشتر نمادین می‌نماید؛ به خصوص اینکه توافق به عمل آمده میان ایران و لیبی عملا برای حزب‌الله نیز سود دارد. نبیه بری نیز به عنوان رهبر جنبش امل چندان مایل به پیگیری پرونده نیست. بری که در زمان حضور امام صدر نقش چندانی در جنبش امل نداشته و صرفا وکیلی ساده بود، پس از ناپدید شدن امام اندک اندک با روایات جعلی خود را از نزدیک‌ترین افراد به صدر معرفی کرده و رهبر جنبش امل شد. بدین ترتیب حزب‌الله و جنبش امل سیاست عدم پیگیری پرونده را اتخاذ کرده و تنها به برگزاری کنفرانس‌هایی سالانه و سخنانی تبلیغاتی اکتفا کردند.
خانواده امام صدر
خانواده امام موسی صدر که هدایت موسسات وابسته به وی را بر عهده دارند؛ تاکنون پیگیری‌های زیادی در این زمینه داشته و وکلای آنها نیز فعالیت‌های زیادی در اروپا و در سطح جهان کرده‌اند؛ اما از آنجایی که پیگیری پرونده در مجامع بین‌المللی مثل سازمان ملل نیاز به پیگیری رسمی دولتی دارد، تاکنون به نتیجه درخور توجهی نرسیده‌اند. به گفته نزدیکان خانواده صدر، سید صدرالدین صدر فرزند امام پس از آنکه از توافق پنهانی ایران و لیبی بر سر پرونده پدرش مطلع شد، درخواست ملاقات با بزرگانی را مطرح کرده که بی‌پاسخ ماند. وی نیز به نشانه اعتراض روابط خود با برخی را قطع و سکوت اختیار کرده است. به نظر می‌رسد علیرغم اخبار موثقی که خانواده امام صدر مبنی بر زنده بودن وی در اختیار دارند؛ روند این پرونده در سایه سیاست‌های ایران و هم‌پیمانانش قرار گرفته و گشایشی در آن اتفاق نخواهد افتاد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
نظر شما بلافاصله منتشر خواهد شد. این بلاگ خبری، امکانات اندکی دارد و براساس اعتماد و خودکنترلی اداره می‌شود. لطفا از موضوع خارج نشوید و خویشتندار باشید.