جنبش راه سبز - برنامه ای برای دولت بی برنامه

مهدی محسنی

شبکه جنبش راه سبز (جرس) : محمود احمدی نژاد درحالی لایحه برنامه پنجم توسعه را با تاخیر بسیار به مجلس ارائه کرد که همچنان "عملکرد برنامه چهارم توسعه" به مجلس ارسال نشده است. در همین حال نزدیک به 40 روز از آخرین مهلت دولت برای ارائه لایحه بودجه سال 1389 به مجلس گذشته است. به باور کارشناسان عملکرد دولت محمود احمدی نژاد امکان تحقق اهداف برنامه های پنج ساله و چشم انداز بیست ساله را کمرنگ نموده است

تجربه گذشته نشان می دهد که برنامه های توسعه هیچگاه به تمامی به اهداف نرسیده اند. این برنامه ها با فراز و فرودهای بسیاری اجرا شده و همواره نیز از اهداف پیش بینی شده فاصله داشته اند. اما دولت محمود احمدی نزاد شرایط ویژه خود را دارد.

برنامه چهارم توسعه در شرایطی اجرا می شد که ایران یکی از طلایی ترین دوران درآمدهای نفتی را پشت سر گذاشت. درآمدهای نفتی ایران در طول چهار سال به 300 میلیارد دلار رسید.

با وجود درآمد هنگفت نفت، شواهد نشان می دهد که تفاوت چندانی از لحاظ شاخص های اقتصادی نسبت به دوره های قبل به چشم نمی خورد. رشد اقتصادی برخلاف پیش بینی برنامه چهارم توسعه در حد شش درصد است در حالی که پیش بینی شده بود که این رشد کمتر از هشت درصد نباشد. تورم نیز که در اواخر برنامه سوم توسعه به مرز ده درصد نزدیک شده بود در طول این دوره دو و نیم برابر شده و به 25 درصد رسیده است.

دولت با تاخیر بسیار برنامه توسعه پنجم را تهیه و به مجلس ارائه کرد. برنامه های توسعه معمولا به وسیله سازمان مدیریت و برنامه ریزی تهیه می شد اما این سازمان از سوی محمود احمدی نژاد منحل شد و کار تدوین برنامه پنجم در ریاست جمهوری انجام گردید.

بی برنامگی دولت و لایحه برنامه پنجم توسعه

گرچه محمود احمدی نژاد با حضور در مجلس، و ارائه لایحه برنامه پنجم توسعه از مجلس خواست که وقت خود را صرف دوباره نوشتن برنامه نکند اما به نظر نمی رسد مجلس این توصیه را چندان جدی بگیرد. همچنان که فشارها و تهدیدهای دولت دهم در مورد لایحه هدفمند نمودن یارانه ها به کشمکش جدی میان این دو قوه تحت کنترل اصولگرایان تبدیل شد.

در همین حال شروع برنامه پنج ساله با بی برنامگی و ناتوانی دولت در ارائه به موقع لوایح مهمی همچون برنامه پنجم و بودجه سالانه و گزارش عملکرد پنج ساله چهارم نشانه های خوشایندی نیست.

در ماه های اخیر نمایندگان مجلس از عدم ارائه عملکرد برنامه چهارم توسعه که امسال به پایان می رسد انتقاد داشتند و برخی نیز معتقد بودند که دولت بهتر بود به جای لایحه برنامه پنجم لایحه بودجه سال آینده را ارائه می داد.

علی لاریجانی، رئیس مجلس نیز معتقد است که مجلس برای بررسی لایحه بودجه و لایحه برنامه پنج ساله پنجم به چهار ماه وقت نیاز دارد در حالی که تا پایان سال حدود دوماه زمان باقی مانده است. داریوش قنبری نیز در تذکری آئین نامه ای از علی لاریجانی رئیس مجلس خواست که لایحه برنامه پنجم را اعلام وصول نکند. وی افزود: "اگر دولت اعتقادی به عمل کردن برنامه ندارد وقت مجلس را تلف نکنیم."

آقای لاریجانی هم توضیح داد که در اوایل سال نامه ای به دولت نوشته و از احمدی نژاد خواسته تا اواخر خرداد برنامه پنجم را ارائه کند و مجلس فرصت داشته باشد تا شهریور آن را بررسی کند اما این لایحه ارائه نشد و دولت در اواخر دی ماه و با هفت ماه تاخیر این لایحه را ارائه کرده است.

از سوی دیگر يك عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس پيشنهاد داد تا برنامه چهارم يك سال تمديد و طي دو ماه آينده بودجه 89 به تصويب برسد. سيد محمد مهدي مفتح در گفت‌وگو با خبرگزاری ايلنا، اظهار داشت: "از آنجايي كه برنامه سند بالادستي بودجه و بودجه برشي يك‌ساله از برنامه پنج‌ساله بشمار مي رود از اين جهت لازم است بودجه 89 همانند بودجه سنوات ديگر براساس يك برنامه تصويب شود."

وي با بيان اينكه چنانچه لوايح بودجه و برنامه به صورت همزمان به مجلس ارائه شود باعث ايجاد مشكلاتي مي شود افزود: "اگر لايحه برنامه ارائه و براساس آن بودجه تصويب شود وقت زيادي را مي‌گيرد چراكه طبق آيين‌نامه رسيدگي به برنامه زمان خودش را مي‌خواهد و بايد برنامه در كميسيون‌هاي مختلف بررسي و سپس در جلسه علني مجلس بررسي شود."

در اتفاقی دیگر محمود احمدی نژاد در جلسه ارائه لایحه برنامه پنج ساله به مجلس مدعی شد : "بودجه سال آینده تهیه شده و ما آماده هستیم که هر روزی که مجلس تعیین کند آن را به مجلس ارائه کنیم." این سخنان واکنش تند مصطفی کواکبیان نماینده سمنان را در پی داشت. کواکبیان در تذکری خطاب به رئیس مجلس گفت:" احمدی نژاد می گوید هر وقت مجلس بخواهد لایحه بودجه را می دهیم، مگر قرار است لایحه بودجه را ندهند که این گونه سخن می گویند. بر اساس قانون دولت باید 15 آذر لایحه بودجه را به مجلس می داد و الان بیشتر از یک ماه تاخیر دارد و اگر این تاخیر بیشتر شود معلوم نیست چگونه باید این لایحه بررسی کنیم."

برنامه پنجم توسعه ؛ اهداف تکراری و ناتوانی دولت

در برنامه پنجم پیش بینی شده که رشد اقتصادی حداقل هشت درصد باشد، نرخ تورم یک رقمی شود و بیکاری نیز در پایان برنامه پنجم یعنی پایان سال 1393 به هفت درصد برسد. اهداف برنامه پنجم توسعه مشابه محتوای برنامه چهارم توسعه است که رشد اقتصادی هشت درصدی را نشانه گرفته بود و به نرخ تورم و بیکاری یک رقمی امید بسته بود.

در حالی که در شرایط فعلی تورم نزدیک به 25 درصد ، بیکاری طبق آمار دولتی 12 درصد و رشد اقتصادی نیز بسیار کمتر از برنامه پیش بینی شده است. به نحوی که هیچکدام از اهداف پیش بینی شده بخش اقتصاد محقق نشده و گنجاندن دوباره همان اهداف در برنامه پنجم توسعه نیز نشانه عدم تحقق آنها در سالیان اخیر است.

در حالی که رشد اقتصادی با وجود افزایش قیمت نفت از 6 درصد فراتر نرفته ، شمار بیکاران همچنان بالای سه میلیون نفر است و هر ساله نیز بیشتر از 800 هزار نفر به جمع متقاضیان جویای کار اضافه می شوند ، دولت محمود احمدی نژاد نیز با اتخاذ سیاست های غلط اقتصادی و بی ثباتی در مدیریت نه تنها از ایجاد مشاغل پایدار ناتوان بوده بلکه موجبات تعطیلی ده ها بنگاه اقتصادی و افزایش تعداد بیکاران را فرهم آورده است.

گرچه درآمدهای نفتی چند سال اخیر از زمان کشف نفت در این کشور بی سابقه بوده است ولی مصرف نزدیک به 200 میلیارد دلار درآمد ارزی در سه سال نتوانسته رونق چندانی در اقتصاد ایران ایجاد کند.

در سالهای گذشته ایران درآمد سرشاری از محل صادرات نفت داشته و بر اساس برنامه باید بخشی از این درآمدها به حساب ذخیره ارزی واریز می شد اما گزارشها نشان می دهد که ذخیره این حساب در حد ده میلیارد دلار یعنی به اندازه چهار سال پیش است. شواهد نشان می دهد که تقریبا تمامی درآمدهای کم سابقه نفتی در سه سال اخیر مصرف شده است. مصرفی که نه تنها منجر به بهبود شرایط اقتصادی نشده که مشکلات زیادی را در پی داشته است.

الگوی ایرانی اسلامی؛ هر ایرانی یک برنامه

محمود احمدی نژاد در توضیح لایحه برنامه پنج ساله پنجم با اشاره به کلیات مدعی شد "در این برنامه به تحقق استقلال همه جانبه، تحقق عدالت و قسط، ساختن همه جای ایران هماهنگ با هم، قوام و دوام هر چه بیشتر فرهنگ اسلامی - ایرانی و فرهنگ انتظار توجه شده است."

وی افزود: "این برنامه با هدف فراهم کردن فرصت رشد و تعالی در ابعاد مادی و معنوی برای جوانان، اعتلای کرامات انسانی در صیانت از حرمت آحاد جامعه، تامین حداقلها و رفع ضرورت ها از جمله ازدواج و اشتغال، کاهش فاصله طبقاتی، ارتقای بهره وری نیروی کار و سرمایه تهیه شده است."

احمدی نژاد تصریح کرد: "برای اولین بار الگو ایرانی و اسلامی را وسط گذاشتیم و کل دولت و شورای عالی برنامه ریزی و کارگروه ها تلاش کردند که به خطوط راهنمای برنامه ریزی ایرانی و اسلامی توجه کنند. همچنین برای اولین بار دولت، بخش خصوصی، فضلای حوزه علمیه قم، و دانشگاهیان در تدوین این برنامه مشارکت فعال داشتند."

احمدی نژاد در مورد شاخصه های "الگوی ایرانی اسلامی" توضیحی ارائه نکرد. وی همچنین به سند چشم انداز بیست ساله و نقش آن در تدوین برنامه پنجم توسعه که باید راهبرد اصلی توسعه باشد اشاره ای ننمود.

در هنگام تحویل برنامه توسط رئیس دولت دهم به رئیس مجلس ، احمدی نژاد آنرا ساده و همه فهم و البته کم حجم خواند. در این هنگام یکی از نمایندگان گفت که به این صورت در جیب هر ایرانی می توند یک برنامه توسعه باشد. احمدی نژاد نیز به پشت تریبون بازگشت و گفت به این صورت در جیب هر نماینده، مدیر و کارمند دولتی و هر ایرانی یک برنامه خواهد بود. سخنانی که با خنده نمایندگان همراه شد

جنبش راه سبز - برنامه ای برای دولت بی برنامه